Çöke Kutsal Kaya Anıtı yaklaşık 4 bin yıllık bir geçmişe sahip. 2022 yılında birinci derece tescilli alan ilan edilen tapınak bölgenin en önemli kültürel mirasları arasında yer alıyor.

Traklardan kalma anıtın çevresinde, cenaze törenlerinin yapıldığı bilinen çok sayıda dolmen de yer alıyor.

Trakya Üniversitesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Engin Beksaç,  tapınağın arkeolojik, kültürel, tarih, trakoloji ve turizm açısında büyük öneme sahip olduğunu söyledi.

Çöke Kutsal Kaya Anıtı'nın yaklaşık bir yıl önce tescillendiğini belirten Beksaç, "Birinci derece tescilli bir yer haline getirildi. Edirne Koruma Kurulu'ndaki özellikle çalışan raportör arkadaşların çok büyük katkılarıyla burası tescillendi. Daha önce taş ocağı olarak kullanması yönünde pek çok teklif olan bir yer burası. Mutlaka korunması ve bir an önce tamiratının gerçekleştirilmesi lazım ki bu tamiratın mümkün olduğuna dair bilgiler de elimizde mevcut." dedi.

Beksaç, Trakya'da bulunan kaya tapınaklarından en önemlisinin Çöke olduğunu vurguladı.

Anadolu'da, Avrupa'da ve Balkanlar'da yapının benzerlerine rastlanıldığını ifade eden Beksaç, "Çöke'ye çoğrafi açıdan baktığımız zaman bile düzlüklerin ortasında yükselen piramidal yapısıyla üst kesimindeki düzlüğüyle ve hemen eteğindeki kuş kayasıyla farklı bir yapı olduğunu anlıyoruz. Çöke Trakya'da rastladığımız çok sayıdaki kaya tapınaklarından kaya sunaklarından biri, belki de en önemlisi. Çöke'yi ayrıcalıklı kılan arkeoastronomi gözlemleriyle birebir olarak örtüşmesi ki benim şahsen bizzat tanıklık ettiğim bir şekilde bu ekinoks geçişleriyle, gün dönümleriyle, konumu nedeniyle çok farklı bir yer. Çöke'de ve ilginç olarak Avrupa'da bizim çok yakın benzerlerini gördüğümüz ana tanrıça tahtlarının bir örneği var. Halk arasındaki anlatılardan da bildiğimize göre burası kral kızının koltuğu, kral kızının odası, kral kızının yatağı gibi atlarla tanımlanmaktadır ki bu da bize hala halk belleğinde yaşayan bazı izler gibi olduğunu göstermektedir." şeklinde konuştu.

Beksaç, Trakya'da Çöke'ye benzer başka yapıların olduğunu fakat özgün nitelik taşıyan fazla örneğin olmadığını dile getirdi.

Tapınağın Doğanköy bölgesine yapılmasının rastlantı olmadığını anlatan Beksaç, Trakların yapıda doğa sembolizmini de kullandığını aktardı.